آیه 62 سوره غافر

ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ خالِقُ كُلِّ شَيْ‌ءٍ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ (62)

ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ‌: آن ذاتى كه متميز است به اين افعال خاصه كه شركت ندارد غير او در آن، خدائى است كه پروردگار شماست، خالِقُ كُلِّ شَيْ‌ءٍ:

آفريننده همه چيزها از آسمانها و زمين‌ها و آنچه ما بين آنها است، لا إِلهَ إِلَّا هُوَ:

نيست هيچ معبودى سزاوار پرستش و ستايش مگر ذات يگانه او، فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ‌:

پس چگونه و به چه وجه برگردانيده مى‌شويد و وارونه مى‌كنيد امر را كه عبادت‌

جلد 11 - صفحه 328

او باشد و به پرستش غير رو مى‌آوريد با وجود وضوح آيات بينات بر توحيد و ستايش او.

اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَ النَّهارَ مُبْصِراً إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَشْكُرُونَ (61) ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ خالِقُ كُلِّ شَيْ‌ءٍ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ (62) كَذلِكَ يُؤْفَكُ الَّذِينَ كانُوا بِآياتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ (63) اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ قَراراً وَ السَّماءَ بِناءً وَ صَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ وَ رَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ فَتَبارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِينَ (64) هُوَ الْحَيُّ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ فَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ (65)

ترجمه‌

خدا است آنكه قرار داد براى شما شب را تا آرام گيريد در آن و روز را بينا كننده همانا خدا هر آينه صاحب تفضّل است بر مردم ولى بيشتر مردم شكر نميكنند

آنكس خدا است پروردگار شما آفريننده هر چيز نيست خدائى مگر او پس بكجا برگردانده مى‌شويد

همچنين برگردانده مى‌شوند آنانكه بودند چنانكه آيت‌هاى خدا را انكار مينمودند

خدا است آنكه قرار داد براى شما زمين را قرارگاه و آسمان را بناى بلندى و مصوّر نمود شما را پس نيكو كرد صورت‌هاى شما را و روزى داد شما را از پاكيزه‌ها آنكس خداى شما است پروردگار شما پس برتر و بالاتر است خدا پروردگار جهانيان‌

او است زنده نيست خدائى جز او پس بخوانيد او را با آنكه خالص كنندگان باشيد براى او دين را ستايش مر خدايرا است كه پروردگار جهانيان است.

تفسير

خداوند متعال شب را تاريك قرار داده براى آنكه بندگان در آن از كار بركنار شده آرام گيرند و آسايش نمايند و روز را روشن فرموده كه مردم بوسيله آن بينا شوند و حوائج خودشان را بسهولت انجام دهند و از ديدن جمال عالم بهره‌مند گردند اگر هميشه شب بود يا هميشه روز بود مفاسد زيادى داشت و مصالحى از دست ميرفت خداوند براى تفضّل بر بندگان آن دو را آفريده ولى بيشتر مردم متوجه نعمت‌هاى خدا نيستند و حكمت‌هاى آن را نميدانند و شكر گزارى نميكنند اين چنين خداوند قادر داراى فضل و احسانى پروردگار شما و آفريننده هر موجودى است خدائى جز او نيست پس چگونه شما از حق و حقيقت برگردانده مى‌شويد و بباطل رو ميآوريد پيشينيان شما هم كه از حق بباطل برگردانده ميشدند براى انكار دلائل توحيد همين طور بودند كه رؤساء و بزرگانشان باغراض شخصى آنها را گمراه نموده بودند خداوند زمين را قرارگاه شما قرار داد و آسمان را مانند سقف مرتفعى مبنى بر بالاى سر شما نمود و شما را در ارحام مادران مصوّر و نقش‌بندى فرمود و مزيّت داد شما را بر ساير حيوانات‌

جلد 4 صفحه 537

بزيبائى نقش صورت و استقامت قامت و قابليّت علم و صنعت كه با دست خود تمام ارزاق پاكيزه و لذيذ و نافع را ميخوريد و بميل خودتان آنها را باقسام مختلفه طبخ نموده و مناسب بامزاج و ملائم با ذائقه كرده تناول مينمائيد اين چنين خداوندى پروردگار شما است كه برتر و پر خير و بركت است و پروردگار تمام جهانيان است و همه محتاج بتربيت و نگهدارى اويند و در معرض زوال و او زنده و پاينده بذات و صفات خود است نيست خدا و معبود بحقى جز او پس بخوانيد او را بيگانگى و عبادت كنيد او را بدون شركت و دخالت غير و در مقام شكرگزارى بگوئيد الحمد للّه رب العالمين و قمى ره از امام سجاد عليه السّلام روايت نموده است كه هر كس بگويد لا اله الا اللّه بايد بگويد الحمد للّه رب العالمين چنانچه خداوند در اين آيه فرموده است.

ذلِكُم‌ُ اللّه‌ُ رَبُّكُم‌ خالِق‌ُ كُل‌ِّ شَي‌ءٍ لا إِله‌َ إِلاّ هُوَ فَأَنّي‌ تُؤفَكُون‌َ (62)

اينست‌ ‌شما‌ ‌را‌ خداوند متعال‌ پروردگار ‌شما‌ خلق‌ كننده ‌هر‌ چيزي‌ نيست‌ الهي‌ ‌غير‌ ‌از‌ ‌او‌ ‌پس‌ ‌براي‌ چه‌ دروغ‌ مي‌بنديد باو و ‌براي‌ ‌او‌ شريك‌ قرار ميدهيد.

ذلِكُم‌ُ اللّه‌ُ رَبُّكُم‌ خداوندي‌ ‌که‌ اينهمه‌ تفضّل‌ بشما فرموده‌ و تمام‌ ‌اينکه‌ كرات‌ ‌را‌ مسخّر ‌بر‌ ‌شما‌ كرده‌ و نعم‌ بسيار عنايت‌ فرموده‌ ‌که‌ إِن‌ تَعُدُّوا نِعمَت‌َ اللّه‌ِ لا تُحصُوها ‌که‌ ميفرمايد وَ إِن‌ تَعُدُّوا نِعمَت‌َ اللّه‌ِ لا تُحصُوها‌-‌ ابراهيم‌ آيه 37‌-‌ خالِق‌ُ كُل‌ِّ شَي‌ءٍ ‌از‌ ثري‌ ‌تا‌ ثريّا، ملك‌، جن‌ّ، انس‌، حيوانات‌، نباتات‌ شمس‌، قمر، سماوات‌، ارض‌ و ‌غير‌ اينها.

لا إِله‌َ إِلّا هُوَ ذاتا و صفتا و افعالا و الوهية و نظرا.

فَأَنّي‌ تُؤفَكُون‌َ افك‌ دروغ‌ بستن‌ بغير ‌است‌ بالوهّية اصنام‌ و ‌غير‌ اينها قائليد شرك‌ ميآوريد ‌که‌ إِن‌َّ الشِّرك‌َ لَظُلم‌ٌ عَظِيم‌ٌ‌-‌ لقمان‌ آيه 12‌-‌

]

(آیه 62)- این آیه از توحید ربوبیت پروردگار شروع کرده و به توحید خالقیت و ربوبیت ختم می‌کند، می‌فرماید: آن کس که این همه نعمتها را بر شما ارزانی داشته «این است خداوند، پروردگار شما» (ذلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ).

همان خداوندی که «آفریننده همه چیز است» (خالِقُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ).

«هیچ معبودی جز او نیست» (لا إِلهَ إِلَّا هُوَ).

در حقیقت وجود نعمتهای فراوان الهی دلیل بر ربوبیت و مدبریت اوست.

و خالق همه چیز بودن دلیل دیگری بر یگانگی او در ربوبیت است، چرا که خالق موجودات مالک و مربی آنهاست، زیرا لحظه به لحظه فیض وجود از ناحیه او بر همه موجودات عالم هستی افاضه می‌شود.

و در پایان آیه می‌افزاید: «با این حال چگونه از راه حق منحرف می‌شوید»؟ (فَأَنَّی تُؤْفَکُونَ). و چرا از پرستش خداوند یگانه یکتا به سوی بتها روی می‌آورید؟!